Przed kilkoma tygodniami pojawił się na blogu wpis o darowiźnie. W związku z nim otrzymałem od Państwa wiele pytań w szczególnie interesującym Państwa wątku dotyczącym możliwości zwolnienia z podatku od darowizny. Wychodząc naprzeciw tym pytaniom, w dzisiejszym wpisie wskazuję, kto, w jakich okolicznościach oraz po spełnieniu jakich warunków może uniknąć podatku od darowizny.

Kto może skorzystać ze zwolnienia?

Ze zwolnienia z podatku od darowizny skorzystać mogą, zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2019 r. poz. 1813, z późn. zm.; dalej: u.p.s.d.):

• małżonek,
• zstępny,
• wstępny,
• pasierb,
• rodzeństwo,
• ojczym,
• macocha

Od 27 października 2020 roku wskazany wyżej katalog osób uprawnionych został rozszerzony. Za zstępnych w rozumieniu ustawy uważa się bowiem także osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej. Wskazane osoby zatem od niedawna także mogą korzystać z dobrodziejstwa w postaci zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.

W kontekście osób uprawnionych do zwolnienia z podatku od darowizny często pojawia się pytanie co zrobić, żeby uniknąć podatku od darowizny od rodziców na rzecz dziecka pozostającego w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Przepis art. 4a u.p.s.d. nie przewiduje bowiem możliwości zwolnienia z podatku osób takich jak zięć, synowa, teść, teściowa. W celu odpowiedzi na powyższe pytanie konieczne jest sięgnięcie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.). Zgodnie z przepisem art. 33 pkt 2 k.r.o. do majątku osobistego małżonków należą m.in. przedmioty nabyte przez darowiznę, chyba że darczyńca inaczej postanowił. Zasadą jest zatem, że darowizna od rodziców wchodzić będzie do majątku osobistego tylko tego z małżonków, które jest dzieckiem tych rodziców, o ile darczyńcy inaczej nie postanowią. Nie trzeba zatem przy umowie darowizny zawierać szczególnych postanowień, które spowodują, że darowizna trafi do majątku osobistego dziecka, tak żeby uniknąć konieczności zapłaty podatku od darowizny. Oczywiście nie sposób wykluczyć sytuacji, w której wolą rodziców byłoby przekazanie darowizny do majątku wspólnego małżonków. Wówczas, w myśl przepisów u.p.s.d. ze zwolnienia z podatku małżonkowie mogliby skorzystać tylko w ½. Jednak i dla powyższego problemu można znaleźć rozwiązanie. By uniknąć obowiązku uiszczenia podatku od darowizny rodzice mogą w tego rodzaju sytuacji dokonać darowizny najpierw do majątku osobistego dziecka, a następnie dziecko musiałoby dokonać darowizny z majątku osobistego do majątku wspólnego z małżonkiem. Jest to rozwiązanie zgodne z obowiązującymi przepisami.

Co podlega zwolnieniu?

Zwolnieniu z podatku od darowizn podlega nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny bez względu na ich wartość. Zwolnieniu na takich samych zasadach podlegać zatem będzie zarówno darowizna samochodu wartego kilkadziesiąt tysięcy złotych, jak również darowanie mieszkania wartego kilkaset tysięcy złotych.

Co zrobić aby skorzystać ze zwolnienia?

Warunkami koniecznymi skorzystania ze zwolnienia są:

• zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz

• w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne – udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Powyższe przesądza, że ze zwolnienia z podatku od darowizny nie będzie można skorzystać w razie przekazania środków pieniężnych w gotówce. Jeśli obdarowany chce uniknąć podatku od darowizny środków pieniężnych konieczne jest ich przekazanie przez darczyńcę przelewem lub przekazem pocztowym. Z treści przelewu lub przekazu pocztowego musi wynikać, że środki przekazywane są tytułem darowizny.

Zgłoszenia nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych dokonuje się na urzędowym formularzu SD-Z2. Naczelnikiem urzędu skarbowego, do którego należy skierować zgłoszenie jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla miejsca zamieszkania obdarowanego. Sześciomiesięczny termin na zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych należy liczyć od dnia złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia.

Niedochowanie ww. warunków powoduje, że zwolnienie z podatku od darowizny nie będzie możliwe, a osoby, które z niego nie skorzystały będą musiały uiścić podatek od darowizny na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. W tym zakresie warto jednak przypomnieć, że jeśli wartość darowanej rzeczy lub prawa majątkowego nie przekroczy 9637 zł obowiązek podatkowy nie powstanie – wskazana kwota dla osób z I grupy podatkowej jest bowiem kwotą wolną od podatku.